Hộ tịch là những sự kiện xác định tình trạng nhân thân của mỗi cá nhân từ khi sinh ra đến khi chết đi (bao gồm đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử, đăng ký kết hôn; thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch…). Những sự kiện hộ tịch này luôn diễn ra từng giờ, từng ngày và phải được pháp luật công nhận thông qua việc đăng ký hộ tịch. Đăng ký và quản lý hộ tịch có ý nghĩa quan trọng, đó là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, thực hiện quản lý về dân cư. Thông qua hoạt động này, tạo cơ sở pháp lý để người dân được công nhận các quyền con người, quyền, nghĩa vụ công dân và được Nhà nước bảo hộ các quyền, lợi ích hợp pháp của họ, có biện pháp quản lý dân cư một cách khoa học, phục vụ thiết thực cho việc xây dựng, hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của tỉnh.
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định tại Điều 69 của Luật Hộ tịch, trong thời gian qua, Sở Tư pháp đã triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về hộ tịch. Công tác hộ tịch trên địa bàn tỉnh cơ bản được thực hiện đúng quy định Luật Hộ tịch, các sự kiện hộ tịch của cá nhân được đăng ký đầy đủ, kịp thời, chính xác; đảm bảo về trình tự, thủ tục tạo điều kiện thuận lợi cho người yêu cầu đăng ký hộ tịch; việc lưu trữ, quản lý, sử dụng Sổ hộ tịch đảm bảo đầy đủ, đúng quy định, đáp ứng kịp thời nhu cầu cấp trích lục hộ tịch cho công dân khi có yêu cầu. Hiện nay trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu có tổng số 125 công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã, 07 công chức được giao nhiệm vụ thực hiện công tác hộ tịch tại Phòng Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, tất cả đều có trình độ từ Trung cấp Luật trở lên, đã được đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ và cấp chứng chỉ theo quy định của Luật Hộ tịch.
Điểm nổi bật đến nay về công tác đăng ký và quản lý hộ tịch ở các huyện, thị xã, thành phố và các xã, phường, thị trấn là việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, thời gian qua, tỉnh đã triển khai ứng dụng phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch; với ứng dụng phần mềm liên thông ở cả 3 cấp (xã, huyện, tỉnh), đáp ứng đầy đủ nghiệp vụ quản lý hộ tịch theo Luật Hộ tịch. Việc khai thác, sử dụng phần mềm quản lý hộ tịch đạt hiệu quả, tất cả dữ liệu về hộ tịch đều được cập nhật vào hệ thống lưu trữ giúp công chức Tư pháp - Hộ tịch dễ dàng truy cập, tra cứu thông tin; xác minh, xử lý về nhân thân và tình trạng công dân; giúp tiết kiệm thời gian, công sức cho công tác kiểm tra, cấp giấy, sao lục hồ sơ. Khi phần mềm được ứng dụng vào thực tế, công chức Tư pháp - Hộ tịch không phải ghi chép trực tiếp vào giấy đăng ký để cấp cho công dân như trước. Những sai sót trước đây về tên tuổi, lỗi chính tả, thiếu nội dung theo biểu mẫu quy định... cơ bản được khắc phục tốt. Ngoài ra, năm 2021, Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành và triển khai thực hiện quy định về Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, đăng ký hộ tịch trực tuyến trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu, Dự án thực hiện Số hóa sổ hộ tịch trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu. Thực hiện chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Tư pháp đã tổ chức triển khai Dự án Số hóa Sổ hộ tịch trên địa bàn tỉnh và hiện nay Dự án đã triển khai thực hiện đạt hơn 60% khối lượng, dự kiến hoàn thành trong năm 2022. Bên cạnh đó, Sở Tư pháp tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Quy chế phối hợp số 21/QCPH-STP-BHXH ngày 23/9/2020 giữa Sở Tư pháp với Bảo hiểm xã hội tỉnh thực hiện liên thông thủ tục hành chính đăng ký khai sinh, cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ em dưới 06 tuổi trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu; đồng thời, kết nối, chia sẻ, cung cấp thông tin cho Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác có liên quan.
Với việc triển khai các giải pháp tích cực, đồng bộ, công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn tỉnh ngày càng đi vào nền nếp và phát huy hiệu quả. Từ đầu năm đến nay, Sở Tư pháp đã tiếp nhận và giải quyết xong 12 hồ sơ cấp bản sao từ Sổ hộ tịch; tra cứu sổ đăng ký kết hôn 09 trường hợp, Phòng Tư pháp các huyện, thành phố và công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã đã tham mưu Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện tốt công tác đăng ký và quản lý hộ tịch thuộc thẩm quyền. Trong đó, số lượng đăng ký khai sinh tăng cao do nhiều công dân thực hiện đăng ký mới (quá hạn) và đăng ký lại để làm căn cước công dân, cụ thể: Đã thực hiện đăng ký khai sinh mới cho 156.964 trường hợp (tăng 136.116 trường hợp so với năm 2020), đăng ký khai sinh lại cho 62.770 trường hợp (tăng 54.770 trường hợp so với năm 2020) và 19 trường hợp khai sinh có yếu tố nước ngoài. Các cơ quan đăng ký hộ tịch cũng đã đăng ký khai tử cho tổng số 4.720 trường hợp; đăng ký kết hôn cho tổng số 4.524 cặp, trong đó có 4.204 trường hợp đăng ký mới, 25 trường hợp đăng ký lại và 13 trường hợp có yếu tố nước ngoài.
Sở Tư pháp đã ban hành 31 văn bản hướng dẫn nghiệp vụ hộ tịch cho Ủy ban nhân dân cấp huyện và Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn tỉnh và triển khai đầy đủ, kịp thời các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo của Bộ Tư pháp liên quan đến lĩnh vực hộ tịch; Sở Tư pháp tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản quy định về lĩnh vực hộ tịch đến tổ chức, cá nhân. Bên cạnh đó, để đánh giá khách quan và chính xác công tác đăng ký và quản lý hộ tịch, Sở Tư pháp đã ban hành Kế hoạch thanh tra, kiểm tra công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn tỉnh năm 2021 và đã tiến hành 03 cuộc thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về hộ tịch tại 07 đơn vị cấp xã trên địa bàn tỉnh.
Nhìn chung hoạt động của đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã và công chức được giao nhiệm vụ thực hiện công tác hộ tịch tại Phòng Tư pháp thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh cơ bản đã đi vào nền nếp; chất lượng hoạt động ngày càng được nâng cao, cơ bản đã thực hiện tốt vai trò tham mưu tổ chức thực hiện những chủ trương, chính sách, pháp luật, chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ công tác của ngành Tư pháp; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành bằng pháp luật của cấp ủy, chính quyền cơ sở, giải quyết kịp thời các công việc của người dân và doanh nghiệp; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị và bảo đảm trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.
Để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới thì cần có những giải pháp đồng bộ cụ thể, thiết thực, trong đó thực hiện tốt một số nội dung như sau:
Thứ nhất, Sở Tư pháp tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến văn bản liên quan đến Luật Hộ tịch và các văn bản hướng dẫn thi hành để cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân hiểu rõ được vai trò, vị trí và tầm quan trọng của công tác hộ tịch. Tiếp tục tăng cường chỉ đạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho công chức làm công tác hộ tịch, kịp thời giải quyết những vướng mắc về đăng ký và quản lý hộ tịch ở cơ sở. Bên cạnh đó, tăng cường thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm pháp luật về hộ tịch. Nâng cao hiệu quả ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác đăng ký và quản lý hộ tịch.
Thứ hai, đề nghị UBND cấp huyện cần quan tâm bố trí, sắp xếp công chức Tư pháp - Hộ tịch đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định của Luật Hộ tịch làm công tác hộ tịch ở cấp huyện, cấp xã; bảo đảm cơ sở vật chất để phục vụ hoạt động đăng ký và quản lý hộ tịch tại địa phương; chỉ đạo Phòng Tư pháp tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, nhất là những văn bản pháp luật mới về hộ tịch; thường xuyên tiến hành kiểm tra, giám sát, hướng dẫn nghiệp vụ đối với công tác đăng ký hộ tịch tại UBND cấp xã; chỉ đạo UBND cấp xã thực hiện đăng ký hộ tịch đúng quy định pháp luật.
Thứ ba, đề nghị UBND cấp xã cần quan tâm nhiều đến lĩnh vực tư pháp - hộ tịch vì đây là lĩnh vực có liên quan trực tiếp, thường xuyên đến người dân; quan tâm, tạo điều kiện, bố trí những cán bộ có đủ tâm, đủ tài đảm nhận vị trí này. Cần phải cân nhắc thật kỹ việc chuyển đổi vị trí công tác đối với Công chức Tư pháp - Hộ tịch theo hướng phù hợp với quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng và yêu cầu công việc tư pháp được giao ngày càng nhiều./.
LÂM QUỐC TẢI, PHÓ GIÁM ĐỐC SỞ TƯ PHÁP
